20 Haziran 2025'te duyurulan büyük bir teknolojik sıçramayla, iki Avrupalı araştırma ekibi, ultra ince cam fiberler üzerinden yoğun lazer darbeleriyle, geleneksel elektronik yöntemlere kıyasla binlerce kat daha hızlı yapay zekâ benzeri hesaplamalar yapılabileceğini başarıyla gösterdi.
Tampere Üniversitesi'nden Profesör Goëry Genty ile Université Marie et Louis Pasteur'den Profesörler John Dudley ve Daniel Brunner'ın liderliğindeki bu atılım, bilgi işlem mimarisinde köklü bir değişimi temsil ediyor. Hesaplamalar için elektriğin yerine ışığın kullanılması sayesinde, teknoloji yalnızca eşi benzeri görülmemiş işlem hızları sunmakla kalmıyor, aynı zamanda enerji verimliliğinde de önemli bir artış vadediyor.
"Bu çalışma, doğrusal olmayan fiber optik alanındaki temel araştırmaların bilgi işlemde yeni yaklaşımları nasıl teşvik edebileceğini gösteriyor. Fiziği ve makine öğrenmesini birleştirerek, ultra hızlı ve enerji verimli yapay zekâ donanımlarına giden yeni yollar açıyoruz," diyor araştırma ekibi liderleri. Sistemleri, el yazısı rakamları bir pikosaniyeden kısa sürede %91'in üzerinde doğrulukla sınıflandırmayı başardı—bu, mevcut dijital yöntemlerle karşılaştırılabilir bir performans, ancak çok daha yüksek hızlarda.
Bu yaklaşımı özellikle umut verici kılan ise, yalnızca kaba kuvvete dayanmaması. Araştırmacılar, en iyi sonuçların, maksimum doğrusal olmayan etkileşim yerine fiber uzunluğu, dispersiyon (farklı dalga boylarının yayılma hızlarındaki fark) ve güç seviyeleri arasındaki dikkatli bir dengeden elde edildiğini keşfetti.
Bu gelişmeye paralel olarak, İsviçre'deki Paul Scherrer Enstitüsü'nden yapay zekâ araştırmacıları, iklim dostu çimento tariflerini saniyeler içinde formüle edebilen bir makine öğrenimi sistemi geliştirdi. Matematikçi Romana Boiger liderliğindeki ekip, çimento formülasyonlarını simüle edip optimize eden ve yapısal performansı korurken CO₂ emisyonlarını önemli ölçüde azaltan "iklim dostu çimento için dijital bir yemek kitabı" oluşturdu.
Bu gelişme, çimento üretiminin küresel sera gazı emisyonlarının yaklaşık %6'sını oluşturduğu düşünüldüğünde, kritik bir çevresel sorunu hedef alıyor. Yapay zekâ sistemi, binlerce olası bileşen kombinasyonunu hızla değerlendirebiliyor ve çimentonun temel özelliklerini korurken karbon ayak izini azaltan formülleri belirleyebiliyor.
Bu atılımlar bir arada, yapay zekânın hem bilgi işlem altyapısını dönüştürdüğünü hem de acil çevresel sorunların çözümüne katkı sunduğunu gösteriyor. Böylece, daha hızlı, daha verimli ve potansiyel olarak daha sürdürülebilir bir teknolojik gelişim geleceğine işaret ediyor.