Σε μια απρόσμενη στρατηγική ανατροπή, η OpenAI, κολοσσός της τεχνητής νοημοσύνης, αναπτύσσει το πρώτο της open-source γλωσσικό μοντέλο από την εποχή του GPT-2, παραδεχόμενη ότι βρέθηκε «στη λάθος πλευρά της ιστορίας» όσον αφορά την ανάπτυξη ανοιχτού κώδικα στην τεχνητή νοημοσύνη.
Η ανακοίνωση, που έγινε από τον CEO Σαμ Άλτμαν τον Μάρτιο του 2025, σηματοδοτεί μια δραματική αλλαγή για μια εταιρεία που έχτισε μια επιχείρηση αξίας 300 δισ. δολαρίων πάνω σε κλειστά, ιδιόκτητα συστήματα. Η OpenAI έχει ήδη ξεκινήσει να συλλέγει σχόλια από προγραμματιστές μέσω φόρμας στην ιστοσελίδα της, δηλώνοντας ότι το open-source μοντέλο θα διαθέτει ικανότητες λογικής παρόμοιες με το o3-mini και αναμένεται να κυκλοφορήσει «τους επόμενους μήνες».
Αυτή η στροφή έρχεται καθώς τα open-source μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης κερδίζουν σημαντικό έδαφος. Η οικογένεια Llama της Meta ξεπέρασε το ένα δισεκατομμύριο downloads τον Μάρτιο του 2025, με τον CEO Μαρκ Ζούκερμπεργκ να δηλώνει ότι «η τεχνητή νοημοσύνη ανοιχτού κώδικα είναι κρίσιμη για να διασφαλιστεί ότι οι άνθρωποι παντού θα έχουν πρόσβαση στα οφέλη της τεχνητής νοημοσύνης». Η Meta συνέχισε να επεκτείνει τις open-source προσφορές της με τα μοντέλα Llama 4 που κυκλοφόρησαν τον Απρίλιο του 2025.
Ίσως ο πιο καθοριστικός παράγοντας στην απόφαση της OpenAI ήταν η κυκλοφορία του DeepSeek R1 τον Ιανουάριο του 2025, ενός open-source μοντέλου λογικής από την Κίνα που, σύμφωνα με αναφορές, φτάνει τις επιδόσεις της OpenAI με μόλις 5-10% του λειτουργικού κόστους. Η άδεια MIT του DeepSeek επιτρέπει απεριόριστη εμπορική χρήση και η επιτυχία του ώθησε τον ακαδημαϊκό της τεχνητής νοημοσύνης Kai-Fu Lee να δηλώσει ότι «ο ανοιχτός κώδικας έχει κερδίσει» στον χώρο της τεχνητής νοημοσύνης.
Τα οικονομικά της ανάπτυξης τεχνητής νοημοσύνης φαίνεται να οδηγούν αυτή τη στροφή σε όλο τον κλάδο. Σύμφωνα με πληροφορίες, η OpenAI δαπανά 7-8 δισ. δολάρια ετησίως για λειτουργικά έξοδα, μια δομή κόστους που γίνεται ολοένα και πιο δύσκολο να δικαιολογηθεί έναντι των αποδοτικών open-source εναλλακτικών. Όπως πανηγύρισε ο CEO της Hugging Face, Clement Delangue: «Όλοι ωφελούνται από την τεχνητή νοημοσύνη ανοιχτού κώδικα!»
Για τους εταιρικούς πελάτες, η ανακοίνωση της OpenAI δημιουργεί αβεβαιότητα σχετικά με τις μακροπρόθεσμες επενδυτικές στρατηγικές. Όσοι έχουν χτίσει συστήματα πάνω στα GPT-4 ή o1 APIs πρέπει πλέον να αξιολογήσουν αν θα διατηρήσουν αυτή την προσέγγιση ή να αρχίσουν να σχεδιάζουν μεταβάσεις σε εναλλακτικές λύσεις που φιλοξενούνται εσωτερικά.
Παρότι η OpenAI έχει καθυστερήσει δύο φορές την κυκλοφορία του open-source μοντέλου της για επιπλέον ελέγχους ασφαλείας, η εταιρεία φαίνεται αποφασισμένη σε αυτή τη νέα κατεύθυνση. Καθώς τα βασικά μοντέλα γίνονται ολοένα και πιο προσβάσιμα, η διαφοροποίηση μεταφέρεται στο επίπεδο των εφαρμογών—δημιουργώντας ευκαιρίες για startups και εδραιωμένες εταιρείες να χτίσουν εξειδικευμένες λύσεις πάνω σε θεμελιώδη μοντέλα.