RAND Corporation, Çin'in yapay zeka stratejisine dair önemli bir analiz yayımlayarak Pekin'in 2030 yılına kadar küresel yapay zekada lider olma hedefindeki güçlü ve zayıf yönleri ortaya koydu.
'Full Stack: Çin'in Gelişen Yapay Zeka Endüstri Politikası' başlıklı rapor, Haziran 2025'te Kyle Chan, Gregory Smith, Jimmy Goodrich, Gerard DiPippo ve Konstantin F. Pilz tarafından yayımlandı. Rapor, Çin'in yarı iletken çiplerden uygulamalara kadar tüm yapay zeka teknoloji yığınında nasıl endüstri politikası araçları kullandığını derinlemesine inceliyor.
Araştırmacılar, Çin'in yapay zeka endüstri politikasının özellikle araştırma, yetenek geliştirme, sübvanse edilen hesaplama kaynakları ve uygulamalar yoluyla ülkenin hızlı ilerlemesini daha da hızlandıracağını belirtiyor. Çinli yapay zeka modelleri, ABD'nin en iyi modelleriyle aradaki performans farkını kapatıyor ve Çin'de yapay zeka kullanımı elektrikli araçlardan robotik ve sağlık hizmetlerine, biyoteknolojiye kadar birçok sektörde hızla artıyor.
Ancak rapor, Çin'in yapay zeka hedefleri önünde önemli zorluklar olduğunu da ortaya koyuyor. Çin, küresel toplam yapay zeka hesaplama kapasitesinin yalnızca yaklaşık %15'ini kontrol ederken, ABD'nin payı %75 seviyesinde. Bu durum, Çin'in devlet desteğiyle çözmeye çalıştığı hesaplama altyapısında önemli bir açık olduğunu gösteriyor. Pekin'in üniversiteler ve devlet destekli yapay zeka laboratuvarlarında temel yapay zeka araştırmalarına sağladığı finansman, Çin'in yapay zeka endüstrisi için kilit bir unsur olarak öne çıkıyor.
Raporda öne çıkan en büyük engellerden biri ise Çin'in yabancı teknolojiye olan bağımlılığı. Nisan 2025'teki Politbüro toplantısında Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, 'kendi kendine yeterlilik' ve 'bağımsızca kontrol edilebilen' bir yapay zeka donanım ve yazılım ekosistemi oluşturulmasının önemini vurguladı. Pekin, Nvidia grafik işlem birimlerine (GPU) alternatif olarak Huawei'nin Ascend serisi gibi yerli çözümlerin geliştirilmesini destekliyor; ancak bu ürünler hem performans hem üretim hacmi açısından geride kalıyor. Daha az ve daha az güçlü çiplere bağımlılık, Çinli şirketleri hesaplama gücünü kısıtlı kullanmaya zorluyor ve eğitim ile model dağıtım iş yüklerinin sayısını ve ölçeğini azaltıyor.
ABD'nin ihracat kontrollerini aşmak için Çinli yapay zeka şirketleri, çip stoklama, kaçakçılık ve Meksika'dan Malezya'ya kadar dünyanın çeşitli yerlerinde veri merkezleri kurmak gibi çeşitli stratejiler izliyor. Devlet desteği rekabetçiliği artırıp ilerlemeyi hızlandırsa da, ABD'nin ihracat kontrolleri ve verimsiz kaynak tahsisi gibi sorunlar büyümeyi engelleyebilir. Sonuç olarak rapor, Çin'in yapay zeka gelişiminin, devlet desteği ve özel sektör inovasyonunun birleşimiyle ABD'ye yakın bir rakip olarak kalmaya devam edeceğini öngörüyor.
Raporda, Çinli politika yapıcıların yalnızca 'AGI yarışını kazanmak' (her ne kadar bazı Çinli teknoloji şirketleri bu hedefe odaklansa da) amacına odaklanmadığı belirtiliyor. Bunun yerine, tüm ekonomide verimlilik artışını sağlayacak, özellikle robotik ve endüstriyel otomasyon gibi 'sert teknoloji' uygulamalarına odaklanan, dünya lideri ve dayanıklı bir yapay zeka endüstrisi inşa etmeye çalışıyorlar. Bu stratejik yaklaşım, Çin'in teknolojik özerklik ve ekonomik dönüşüm vizyonunu uzun vadede yapay zeka ile gerçekleştirme hedefini yansıtıyor.