Μια πρωτοποριακή μελέτη που δημοσιεύτηκε στις 8 Μαΐου 2025 αποκάλυψε σημαντικές γνώσεις σχετικά με το τι κάνει τους ανθρώπους να αντιλαμβάνονται τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης ως δημιουργικά, διαπιστώνοντας ότι η ορατότητα της δημιουργικής διαδικασίας διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο σε αυτές τις κρίσεις.
Η έρευνα, υπό την καθοδήγηση της Niki Pennanen και συνεργατών από το Πανεπιστήμιο Aalto και το Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι, εξέτασε πώς οι παρατηρητές αξιολογούν τη δημιουργικότητα σε συστήματα τεχνητής νοημοσύνης, εστιάζοντας ιδιαίτερα σε ρομπότ που δημιουργούν εικαστική τέχνη. Η μελέτη χρησιμοποίησε μια ευφυή πειραματική προσέγγιση, όπου οι συμμετέχοντες παρακολούθησαν νεκρές φύσεις που υποτίθεται ότι δημιουργήθηκαν από ένα ρομπότ με τεχνητή νοημοσύνη, αν και στην πραγματικότητα το ρομπότ είχε προγραμματιστεί να αναπαράγει έργα ενός επαγγελματία καλλιτέχνη.
Αρχικά, οι συμμετέχοντες αξιολόγησαν τα έργα βασιζόμενοι αποκλειστικά στο τελικό αποτέλεσμα. Στη συνέχεια, τους παρουσιάστηκαν βίντεο που αποκάλυπταν τη διαδικασία σχεδίασης—συγκεκριμένα πώς εμφανίζονταν οι γραμμές στον καμβά—χωρίς να φαίνεται το ρομποτικό χέρι σε δράση. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι η παρακολούθηση της εξέλιξης του έργου ενίσχυσε σημαντικά την αντίληψη των παρατηρητών για τη δημιουργικότητα, ακόμη και όταν το τελικό αποτέλεσμα παρέμενε αμετάβλητο.
"Αυτή η έρευνα υπογραμμίζει τη βαθιά επίδραση που έχει η αντίληψη στις κρίσεις μας σχετικά με τη δημιουργικότητα", εξήγησε ο επικεφαλής ερευνητής Christian Guckelsberger. Η μελέτη αποτελεί μία από τις πρώτες προσπάθειες να διαχωριστούν και να αναλυθούν οι επιρροές του προϊόντος, της διαδικασίας και του δημιουργού στην αντίληψη της δημιουργικότητας.
Τα ευρήματα αμφισβητούν μακροχρόνιους ορισμούς της δημιουργικότητας που παραδοσιακά εστιάζουν σε πέντε στοιχεία: τον δρώντα, τη διαδικασία, το αποτέλεσμα, τον τομέα και τον χώρο. Καθώς τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης γίνονται όλο και πιο εξελιγμένα στη δημιουργία νέου περιεχομένου σε διάφορους τομείς, από τις εικαστικές τέχνες μέχρι τη μουσική και τη λογοτεχνία, η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται και αξιολογούν αυτή τη δημιουργικότητα γίνεται ουσιώδης.
Οι επιπτώσεις ξεπερνούν το ακαδημαϊκό ενδιαφέρον, εισάγοντας σημαντικές παραμέτρους για τον σχεδιασμό συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης, ειδικά σε καλλιτεχνικές εφαρμογές. Η έρευνα υποδεικνύει ότι οι δημιουργοί ΑΙ θα μπορούσαν να ενισχύσουν την αντιλαμβανόμενη δημιουργικότητα καθιστώντας τη δημιουργική διαδικασία πιο διαφανή στους χρήστες. Αυτό θα μπορούσε να επηρεάσει τον τρόπο σχεδιασμού των δημιουργικών εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης στο μέλλον, οδηγώντας ενδεχομένως σε συστήματα που όχι μόνο παράγουν δημιουργικά αποτελέσματα, αλλά και επιδεικνύουν τη δημιουργική τους πορεία με τρόπο που να αγγίζει τους ανθρώπινους παρατηρητές.