Kunstmatige intelligentie transformeert in hoog tempo de manier waarop landen hun buitenlands beleid en diplomatieke relaties vormgeven, waarbij grote taalmodellen uitgroeien tot waardevolle instrumenten in internationale aangelegenheden.
Met financiering van het Chief Digital and Artificial Intelligence Office van het Pentagon experimenteren onderzoeksinstellingen zoals het Center for Strategic and International Studies (CSIS) met AI-systemen, waaronder ChatGPT en DeepSeek, om complexe vraagstukken rond oorlog en vrede aan te pakken. Terwijl AI-tools de afgelopen jaren al hun intrede deden bij buitenlandse ministeries wereldwijd voor routinematige diplomatieke taken, zoals het schrijven van toespraken, worden deze systemen nu steeds vaker onderzocht op hun potentieel om te ondersteunen bij besluitvorming in situaties met hoge inzet.
Onderzoekers testen het potentieel van AI om vredesakkoorden op te stellen, nucleaire oorlog te voorkomen en naleving van wapenstilstanden te monitoren. De Amerikaanse overheid ontwikkelt deze capaciteit actief, waarbij zowel het ministerie van Defensie als Buitenlandse Zaken experimenteren met eigen AI-systemen. Ook het Verenigd Koninkrijk werkt aan ‘nieuwe technologieën’ om diplomatieke praktijken te vernieuwen, waaronder het gebruik van AI om onderhandelingsscenario’s te plannen. Zelfs onderzoekers in Iran verkennen vergelijkbare toepassingen.
Een veelbelovende toepassing is het simuleren van wereldleiders zoals de Russische president Vladimir Poetin en de Chinese president Xi Jinping, zodat diplomaten hun reacties op mogelijke crisissituaties kunnen testen. AI-tools kunnen ook ondersteunen bij het monitoren van wapenstilstanden, het analyseren van satellietbeelden en het handhaven van sancties. “Dingen waarvoor vroeger hele teams nodig waren, kunnen nu deels geautomatiseerd worden,” aldus Andrew Moore, adjunct senior fellow bij het Center for a New American Security.
De visie van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken op AI-integratie is ambitieus, maar kent uitdagingen. “In één toekomstbeeld van het ministerie hebben we diplomatieke berichten geladen en AI getraind op diplomatieke taken,” waarbij de AI nuttige informatie biedt om dringende diplomatieke problemen op te lossen. Het alternatieve scenario “lijkt op iets uit de film Idiocracy,” verwijzend naar de dystopische film uit 2006.
Ondanks de technologische belofte wijzen experts op belangrijke beperkingen. Stefan Heumann, co-directeur van de Berlijnse denktank Stiftung Neue Verantwortung, merkt op dat “menselijke connecties — persoonlijke relaties tussen leiders — het verloop van onderhandelingen kunnen veranderen. AI kan dat niet nabootsen.” Ook heeft AI moeite om de langetermijngevolgen van kortetermijnbeslissingen goed af te wegen.
Nu landen wedijveren om deze capaciteiten te ontwikkelen, betekent de integratie van AI in het buitenlands beleid een ingrijpende verschuiving in internationale relaties, waarbij technologische innovatie wordt afgewogen tegen de onvervangbare menselijke aspecten van diplomatie.