De Europese Unie heeft een cruciaal moment bereikt in de regulering van kunstmatige intelligentie met de handhaving van belangrijke bepalingen uit de AI-wet, die op 11 juli 2025 van kracht zijn geworden. Dit markeert de implementatie van 's werelds eerste alomvattende regelgevend kader voor AI-technologieën.
De AI-wet is het eerste juridische kader voor AI ooit, dat de risico's van AI adresseert en Europa in staat stelt wereldwijd een leidende rol te spelen. De wet stelt een duidelijke set risicogebaseerde regels vast voor ontwikkelaars en gebruikers van AI met betrekking tot specifieke toepassingen. De wet maakt deel uit van een breder pakket beleidsmaatregelen ter ondersteuning van de ontwikkeling van betrouwbare AI, waaronder ook het AI Innovatiepakket, de lancering van AI-fabrieken en het Gecoördineerd Plan voor AI. Samen waarborgen deze maatregelen veiligheid, fundamentele rechten en mensgerichte AI, terwijl ze de adoptie, investeringen en innovatie in AI binnen de EU versterken.
De implementatie volgt een gefaseerde aanpak die begon met de inwerkingtreding van de wet op 1 augustus 2024. De eerste materiële verplichtingen van de wet werden van kracht begin 2025, en de huidige mijlpaal—die verstrekkende verplichtingen oplegt voor General Purpose AI ("GPAI")-modellen en nieuwe bestuursstructuren—gaat in op 2 augustus 2025. Voor AI-ontwikkelaars, -aanbieders en -gebruikers—vooral zij die grensoverschrijdend opereren—betekent deze mijlpaal een belangrijke overgang van voorbereiding naar uitvoering.
In deze fase worden het Europees AI-bureau en de Europese Raad voor Kunstmatige Intelligentie ("EAIB") geactiveerd, die toezicht zullen houden op de handhaving en coördinatie tussen de lidstaten. Nationale autoriteiten moeten uiterlijk op deze datum zijn aangewezen. Aanbieders van GPAI-modellen—met name die van grote taalmodellen ("LLM's")—krijgen te maken met nieuwe horizontale verplichtingen, waaronder transparantie, documentatie en naleving van het auteursrecht. Voor GPAI-modellen die als systemisch risicovol worden beschouwd, gelden aanvullende eisen zoals risicobeperking, incidentrapportage en waarborgen op het gebied van cybersecurity.
Ondanks tegenstand vanuit de industrie heeft de Europese Commissie vastgehouden aan haar implementatieschema. Op 3 juli 2025 meldde Reuters dat bedrijven opriepen tot een pauze in de bepalingen en steun kregen van enkele politici. "Om de onzekerheid die deze situatie veroorzaakt aan te pakken, verzoeken wij de Commissie om een 'klokstop' van twee jaar op de AI-wet voordat de belangrijkste verplichtingen van kracht worden," aldus een open brief aan de Europese Commissie, ondertekend door 45 toonaangevende Europese bedrijven. De Europese Commissie wees dit verzoek echter af en liet weten de implementatie volgens planning voort te zetten.
Hoewel de regels voor algemene AI-modellen op 2 augustus 2025 van kracht worden, beginnen de handhavingsbevoegdheden pas een jaar later (op 2 augustus 2026). Vanaf dat moment kunnen overtredingen leiden tot administratieve boetes tot €15 miljoen of 3% van de wereldwijde omzet (oplopend tot €35 miljoen / 7% voor verboden praktijken). De EU streeft met haar reguleringsaanpak naar een balans tussen innovatie en de bescherming van fundamentele rechten, en zet daarmee een kader neer dat wereldwijd invloed kan uitoefenen op AI-beleid.