Avrupa Birliği'nin Yapay Zekâ Yasası, dünyadaki ilk kapsamlı yapay zekâ düzenleme çerçevesi olarak, temel maddelerinin Ağustos 2025'te yürürlüğe girmesiyle birlikte giderek artan uygulama zorluklarıyla karşı karşıya.
Sektör liderleri ve teknoloji şirketleri, hem işletmelerin hem de düzenleyicilerin hazır olup olmadığı konusunda alarm zilleri çalıyor. Haziran ayı sonunda, üyeleri arasında Alphabet, Meta ve Apple gibi teknoloji devlerinin de bulunduğu Bilgisayar ve İletişim Endüstrisi Derneği (CCIA) Avrupa, AB liderlerine resmi olarak uygulama takviminin durdurulması çağrısında bulundu.
"Avrupa, bir ayağı frende yapay zekâda liderlik edemez," diyen CCIA Avrupa Kıdemli Başkan Yardımcısı Daniel Friedlaender, "Yapay Zekâ Yasası'nın kritik bölümleri, kuralların yürürlüğe girmesine haftalar kala hâlâ eksik. Yasayı doğru şekilde hayata geçirmek için bir duraklamaya ihtiyacımız var, aksi takdirde inovasyon tamamen durabilir," ifadelerini kullandı.
Sorunun merkezinde, başlangıçta Mayıs 2025'te yayımlanması beklenen ancak hâlâ tamamlanmamış olan Genel Amaçlı Yapay Zekâ Modelleri için Uygulama Kodu bulunuyor. Bu gecikme, uyumluluk için hazırlık yapan şirketler açısından ciddi bir belirsizlik yaratıyor. Kod, sağlayıcıların büyük dil modelleri ve diğer gelişmiş yapay zekâ teknolojilerini kapsayan genel amaçlı yapay zekâ sistemleriyle ilgili Yapay Zekâ Yasası gerekliliklerine uyum sağladıklarını gösterebilmeleri için merkezi bir araç olarak tasarlanıyor.
AB Yapay Zekâ Yasası'nın uygulama takvimi kademeli olarak ilerliyor. Bazı maddeler, "kabul edilemez risk" taşıdığı düşünülen sosyal puanlama ve manipülatif yapay zekâ gibi sistemlerin yasaklanması dahil olmak üzere, Şubat 2025'ten itibaren yürürlüğe girdi. Genel amaçlı yapay zekâ modellerine yönelik kurallar ise 2 Ağustos 2025'te yürürlüğe girecek ve yasanın tam olarak uygulanması Ağustos 2026'da tamamlanacak.
İsveç Başbakanı Ulf Kristersson da dâhil olmak üzere bazı siyasi liderler, yapay zekâ kurallarını "kafa karıştırıcı" olarak nitelendirerek erteleme çağrısına katıldı. 45 Avrupalı şirketten oluşan bir grup ise, önemli yükümlülükler yürürlüğe girmeden önce Yapay Zekâ Yasası için iki yıllık bir "süre durdurma" talebini içeren açık bir mektup yayımladı.
Tüm bu endişelere rağmen Avrupa Komisyonu, uygulamanın ertelenmesine yönelik herhangi bir planı resmen açıklamadı. Komisyon sözcüsü, genel amaçlı yapay zekâ modellerine yönelik kuralların planlandığı gibi 2 Ağustos'ta yürürlüğe gireceğini, ancak bu kuralların uygulanmasına ilişkin yetkilerin Ağustos 2026'ya kadar başlamayacağını yineledi.
Tartışma, AB'nin küresel yapay zekâ düzenlemesinde lider olma hedefi ile, aşırı kısıtlayıcı veya aceleye getirilen kuralların, 2030'a kadar AB ekonomisine 3,4 trilyon avro katkı sağlayabilecek hızla gelişen bir alanda inovasyonu engelleme riski arasındaki gerilimi gözler önüne seriyor.