Google'ın çoklu ajanlı yapay zekâ ortak-bilim insanı sistemi, araştırmacıların yıllarını alacak gerçek bilimsel keşifleri ortaya çıkararak güçlü bir araştırma asistanı olduğunu kanıtlıyor.
Modern bilimsel keşif sürecindeki zorluklardan yola çıkan Google, Gemini 2.0 üzerine inşa edilmiş çoklu ajanlı bir yapay zekâ sistemi olarak ortak-bilim insanını geliştirdi. Sistem, bilim insanları için işbirlikçi bir araç olarak tasarlandı ve bilimsel yöntemin altında yatan akıl yürütme sürecini yansıtıyor.
Standart literatür tarama ve özetleme araçlarının ötesinde, yapay zekâ ortak-bilim insanı; önceki kanıtlara dayalı ve belirli araştırma hedeflerine göre uyarlanmış yeni, özgün bilgiler ortaya çıkarmak ve özgün araştırma hipotezleri oluşturmak için tasarlandı. Bir bilim insanının doğal dilde belirttiği araştırma hedefi verildiğinde, sistem yeni hipotezler, ayrıntılı araştırma özetleri ve deneysel protokoller üretiyor.
Sistemin yetenekleri, Imperial College London'dan Profesörler José Penadés ve Tiago Costa'nın bakteriyel evrimle ilgili karmaşık bir soruyla sistemi test etmesiyle dramatik biçimde ortaya kondu. Penadés'in laboratuvarı, kapsid oluşturan faj-indüklenebilir kromozomal adacıkların (cf-PICI'ler) farklı bakteri türlerini enfekte edebilmek için kuyruklarını nasıl değiştirebildiğini çözmek için on yıl harcamıştı. Bulgularını yayımlamadan önce, yapay zekâ ortak-bilim insanını test etmek istediler; yayımlanmamış verilerini sisteme gösterip aynı sonuca ulaşıp ulaşamayacağını görmek istediler.
Sonuç olağanüstüydü. Yapay zekâ, cf-PICI'lerin kendi kapsidlerini ürettiğini ve DNA'larını paketlediğini, transfer için ise yalnızca faj kuyruklarına bağımlı olduklarını doğru şekilde tespit etti. cf-PICI'lerin, DNA'larını içeren fakat kuyruğu olmayan enfektif olmayan kapsidleri ortama saldığını ve bunların farklı türlerden faj kuyruklarıyla etkileşime girerek, mevcut kuyruğa bağlı olarak farklı bakteri türlerine DNA enjekte edebilen melez parçacıklar oluşturduğunu keşfetti.
Profesör Penadés, ekibinin kendi önyargıları nedeniyle ilerlemekte zorlandığını belirtti: "Biz önyargılıydık. Yıllarca, ben ve tüm faj biyolojisi çalışanları, enfeksiyondan sonra elimizde kapsid ve kuyruklu enfektif parçacıklar olduğunu düşündük. Neden indüklenebilen ama transfer olmayan PICI'lerimiz olduğunu anlayamıyorduk... O kadar önyargılıydık ki gerçekte ne olduğunu göremedik."
Yapay zekâ ortak-bilim insanının başarısı bu tek vakayla sınırlı değil. 11 araştırma hedefinden oluşan bir alt kümede, alan uzmanları sistemin çıktılarının diğer ilgili modellerle karşılaştırmasını değerlendirdi. Örneklem küçük olsa da, uzmanlar yapay zekâ ortak-bilim insanının yenilik ve etki potansiyelinin daha yüksek olduğunu ve çıktılarının diğer modellere göre daha çok tercih edildiğini belirtti.
Yapay zekâ ortak-bilim insanının potansiyelini sorumlu şekilde keşfetmeyi kolaylaştırmak için Google, araştırma kuruluşlarına Güvenilir Test Kullanıcısı Programı aracılığıyla sisteme erişim imkânı sağlıyor. Bilimsel zorluklar giderek daha karmaşık ve disiplinlerarası hale geldikçe, yapay zekâ ortak-bilim insanı gibi araçlar, araştırmacıların kendi önyargılarını aşmasına ve umut vaat eden yeni araştırma yönlerini belirlemesine yardımcı olarak keşif hızını önemli ölçüde artırabilir.