Yapay zekâ sektörü, teknoloji dünyasının en çok konuşulan yeniliklerinden biri için gerçeklerle yüzleşiyor. Araştırma şirketi Gartner, ajan yapay zekâ projelerinde önemli bir başarısızlık oranı öngörüyor.
Gartner’ın raporuna göre, ajan yapay zekâ projelerinin %40’ından fazlası artan maliyetler ve belirsiz iş değeri nedeniyle 2027 sonuna kadar iptal edilecek. Raporda ayrıca, yetersiz risk kontrollerinin de bu iptallerde etkili olacağı belirtiliyor.
Salesforce ve Oracle gibi teknoloji devleri, hedefleri kendi başına tamamlayabilen ve eyleme geçebilen sistemler olan yapay zekâ ajanlarını benimseyerek, kâr marjlarını artırmak ve maliyetleri optimize etmek amacıyla bu teknolojiye milyarlarca dolar yatırıyor. Salesforce, NVIDIA ile iş birliği yaparak otonom ajanlar kullanan gelişmiş yapay zekâ yetenekleri geliştiriyor; küresel otonom yapay zekâ ve ajan pazarının 2028’e kadar 28,5 milyar dolara ulaşması bekleniyor.
Gartner, birçok tedarikçinin "ajan yıkama" (agent washing) yaptığını, yani gerçek ajan yetenekleri olmadan ürünlerini -örneğin yapay zekâ asistanları ve sohbet botları- yeniden markaladığını belirtiyor. Gartner, ajan yapay zekâ tedarikçisi olduğunu iddia eden binlerce şirketten yalnızca yaklaşık 130’unun gerçek olduğunu tahmin ediyor. Araştırmalar, ajan yapay zekâ girişimlerinin çoğunun hâlâ erken deneysel aşamada olduğunu, genellikle stratejik planlamadan çok abartıdan beslendiğini gösteriyor. Bu nedenle, projeler çoğunlukla üretime geçmeden önce tıkanıyor. Gartner Kıdemli Direktör Analisti Anushree Verma, "Şu anda ajan yapay zekâ projelerinin çoğu, büyük ölçüde abartıdan kaynaklanan ve çoğunlukla yanlış uygulanan erken aşama deneyler ya da kavram kanıtlarıdır" diyor.
Verma, "Çoğu ajan yapay zekâ önerisi, mevcut modellerin karmaşık iş hedeflerine kendi başına ulaşacak olgunluğa ve ajansa sahip olmaması nedeniyle önemli bir değer veya yatırım getirisi sunmuyor" ifadelerini kullanıyor. Bu durum, kuruluşların yapay zekâ ajanlarını ölçekli şekilde devreye almanın gerçek maliyetini ve karmaşıklığını görmesini engelleyerek projelerin üretime geçmesini durdurabiliyor. Gartner’ın Ocak 2025’te 3.412 webinar katılımcısıyla yaptığı ankete göre, kuruluşların %19’u ajan yapay zekâya önemli yatırımlar yaptıklarını, %42’si temkinli davrandıklarını, %8’i hiç yatırım yapmadıklarını, %31’i ise beklemede olduklarını veya emin olmadıklarını belirtti.
Tüm bu zorluklara rağmen Gartner, 2028’e kadar günlük iş kararlarının en az %15’inin ajan yapay zekâ tarafından otonom şekilde alınacağını öngörüyor (2024’te bu oran %0). Ayrıca, kurumsal yazılım uygulamalarının %33’ü 2028’e kadar ajan yapay zekâ içerecek (2024’te bu oran %1’in altında). Gartner, kuruluşlara ajan yapay zekâyı yalnızca açıkça değer veya ölçülebilir yatırım getirisi sağladığı durumlarda benimsemelerini tavsiye ediyor. Mevcut sistemlere yapay zekâ ajanı entegre etmek iş akışlarını bozabilir ve maliyetli değişiklikler gerektirebilir; iş akışlarını baştan düşünmek daha iyi bir strateji olabilir.