Bilim camiası, uzmanların "Amerikan tarihinde NASA'ya yapılan en büyük tek yıllık kesinti" olarak nitelendirdiği bütçe teklifine karşı harekete geçiyor. Trump yönetiminin 2026 mali yılı için önerdiği bütçe, NASA'nın toplam finansmanını %24 azaltarak 18,8 milyar dolara düşürecek; bilim programları ise yıkıcı bir şekilde %47 oranında kesilecek.
Bu kesintiler, önemli ilerlemeler kaydeden çok sayıda yapay zekâ destekli uzay keşif projesini sona erdirecek. Kaybedilecek projeler arasında, gezginlerin Mars ve diğer gezegenlerde gerçek zamanlı kararlar almasını sağlayan AEGIS (Otonom Keşif için Artırılmış Bilim Toplama) ve MLNav (Makine Öğrenimi ile Navigasyon) gibi otonom navigasyon sistemleri de bulunuyor. Ayrıca, Perseverance gezgini tarafından yıllardır yürütülen örnek toplama çalışmalarına rağmen, NASA'nın Mars'tan Numune Getirme misyonu da bütçeden çıkarılacak.
Bütçe, Mars'a insanlı keşif için 1 milyar dolarlık ek kaynak ayırırken, aynı anda Lunar Gateway uzay istasyonu gibi önemli altyapı projelerini ortadan kaldırıyor ve Artemis III misyonunun ardından Space Launch System roketi ile Orion kapsülünün emekliye ayrılmasını planlıyor. İş gücü kesintileri de benzer şekilde ağır olacak; NASA'nın personel sayısı 17.391'den 11.853'e düşebilir ve bu, 1960'ların ortasından bu yana en küçük NASA iş gücü anlamına geliyor.
"Bu bütçe gerçeğe dönüşürse, en çok insanlar için endişeleniyorum," diyor Keck Gözlemevi baş bilim insanı John O'Meara. "Misyonlar veri sağlar ve elbette çok önemli, ancak orada bu verileri yorumlayacak, teorileri test edecek ve keşifleri dünyayla paylaşacak insanlar olmadan bu verilerin bir anlamı yok."
30 Haziran'da NASA Genel Merkezi önünde planlanan protestonun amacı, bu kesintilerin Amerika'nın yükselen küresel uzay yarışındaki konumunu, özellikle de Çin'in iddialı uzay programına karşı, nasıl zayıflatacağını vurgulamak. Ancak NASA'nın yapay zekâ girişimleri için umut ışığı da var; çünkü Kongre'de kesintilere karşı iki partiden de muhalefet gözleniyor. Teksas Senatörü Ted Cruz, NASA'nın bilim programlarına 10 milyar dolar daha ayrılması için öneride bulundu ve birçok Kongre ofisi bütçeyi "daha baştan ölü" olarak nitelendirdi.