Ocak 2025’teki genişlemenin ardından artık 16 ülkeyi kapsayan BRICS bloğu, küresel yapay zeka yönetişim çerçevelerinin oluşturulmasında Birleşmiş Milletler’in liderliği üstlenmesini resmen önerdi.
7 Temmuz’da Rio de Janeiro’daki zirvede kabul edilen bildirgede BRICS liderleri, yapay zekayı kapsayıcı büyüme ve inovasyon için 'benzersiz bir fırsat' olarak tanımlarken, adil bir yönetişim olmadan ülkeler arasındaki dijital uçurumun derinleşebileceği uyarısında bulundu. Bu öneri, BRICS ülkelerinin Batı merkezli yapay zeka standartları ve yönetişim modellerine doğrudan bir meydan okuması niteliğinde.
BRICS bildirgesinde, 'Standart belirleme süreçlerinin küçük işletmeler ve gelişmekte olan ekonomiler için pazara giriş engeli olarak kullanılmasını önlemeliyiz' ifadelerine yer verildi. Blok, küresel yapay zeka yönetişiminin 'temsili, kalkınma odaklı, erişilebilir, kapsayıcı, dinamik, duyarlı' olması ve ulusal egemenliğe saygı göstermesi gerektiğini vurguladı.
Öneride, kamu sektörü ve BM kuruluşlarının dahil olacağı 'teknik şartnameler ve protokoller' geliştirilmesi çağrısı yapılıyor; bunun, yapay zeka platformlarında güven, birlikte çalışabilirlik ve güvenliği sağlaması hedefleniyor. BRICS ülkeleri, açık kaynaklı iş birliğini, dijital egemenliğin korunmasını, yapay zeka pazarlarında adil rekabeti ve teknoloji transferini engellemeyen fikri mülkiyet korumalarını savunuyor.
Zirvede konuşan BM Genel Sekreteri António Guterres, girişimi desteklediğini belirterek, 'Yapay zeka bir avuç ülkenin kulübü olamaz; tüm ülkelere, özellikle de gelişmekte olanlara fayda sağlamalı ve bu ülkeler küresel yapay zeka yönetişiminde gerçek bir söz hakkına sahip olmalı' dedi. Guterres, BM çatısı altında Bağımsız Uluslararası Yapay Zeka Bilim Paneli ve periyodik Küresel Yapay Zeka Diyaloğu oluşturma planlarına da değindi.
Rusya Yüksek Ekonomi Okulu Dünya Ekonomisi Bölüm Başkanı Igor Makarov’a göre, 'yapay zeka alanında küresel yönetişim neredeyse yok denecek kadar az', bu da BRICS’in küresel kurumlar oluşturma konusunda liderlik üstlenebileceği bir alan anlamına geliyor.
Bu öneri, G7’nin Hiroşima Yapay Zeka Süreci gibi Batı liderliğindeki yapay zeka yönetişim girişimlerine önemli bir meydan okuma teşkil ediyor. BRICS ülkeleri bloğun genişlemesiyle artık dünya nüfusunun %40’ından fazlasını temsil ederken, ortak tutumları uluslararası yapay zeka standartlarının oluşturulma ve uygulanma biçimini kökten değiştirebilir.